Schorsingsverzoek tegen niet meer digitaal kunnen bijwonen van kerkdienst toegewezen
Via een memo van 9 november 2023 zijn gedetineerden in de PI Arnhem geïnformeerd over de landelijke beslissing om het ´Beeldbellen Justitiabelen´ (BBJ) wegens veiligheidsrisico´s af te schaffen op (onder andere) de Afdeling Intensief Toezicht (AIT). Volgens een gedetineerde die op de AIT verblijft, is het hierdoor niet meer mogelijk de kerkdienst digitaal bij te wonen. Aangezien hij de kerkdienst ook niet fysiek mag bijwonen, heeft de gedetineerde een schorsingsverzoek ingediend. De directeur heeft toegelicht dat het voor de gedetineerde, als hij daar om vraagt, wel mogelijk is (individueel) te worden bezocht door de geestelijke verzorger. Ook kan hij via televisie en/of radio naar kerkdiensten kijken en luisteren.
Algemene regel in strijd met de wet
Naar het voorlopig oordeel van de voorzitter is in dit geval sprake van een algemene regel die voor alle gedetineerden geldt. Het is in beginsel niet mogelijk daartegen beklag in te stellen, tenzij de algemene regel in strijd is met hogere wet- en regelgeving. De voorzitter oordeelt dat daarvan in dit geval sprake is, zodat de gedetineerde ontvankelijk kan worden verklaard in zijn schorsingsverzoek.
Artikel 41 van de Penitentiaire beginselenwet omschrijft het recht van gedetineerden om hun geloof vrij te belijden en te beleven. Het tweede en derde lid van dat artikel draagt de directeur op ervoor te zorgen dat in de inrichting voldoende geestelijke verzorging beschikbaar is en dat de gedetineerden in de gelegenheid worden gesteld godsdienstige of levensbeschouwelijke bijeenkomsten in de inrichting bij te wonen. Het recht op het (digitaal) bijwonen van een kerkdienst vormt een onderdeel van het individueel rechtens afdwingbare recht op godsdienstvrijheid dat is neergelegd in onder meer artikel 6 van de Grondwet en artikel 9 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het tweede lid van artikel 9 bepaalt dat beperkingen van dit recht – kort gezegd – wettelijk moeten zijn voorzien, noodzakelijk moeten zijn in een democratische samenleving en ook de in dat artikellid vermelde belangen moeten dienen.
Reden voor toewijzing
In dit geval is – naar het voorlopig oordeel van de voorzitter – sprake van een beperking van het recht van de gedetineerde op godsdienstvrijheid, terwijl die beperking niet van tijdelijke aard lijkt te zijn. Ook is niet gebleken dat de directeur zoekt of heeft gezocht naar alternatieven voor het (digitaal) bijwonen van de kerkdienst. Nu niet blijkt van een geoorloofde beperking van het recht van de gedetineerde tot het vrij belijden en beleven van zijn geloof, wordt de algemene regel strijdig geacht met dit recht. Het schorsingsverzoek is daarom toegewezen totdat de beklagcommissie op het beklag heeft beslist.
Zie voor de uitspraak RSJ 23/37251/SGA, 20 november 2023