Snelle verbeteringen nodig bij uitvoering PIJ-maatregel
De Afdeling advisering van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (hierna: de RSJ) concludeert dat de huidige tenuitvoerlegging van de maatregel plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (PIJ-maatregel) niet in het belang is van jeugdigen en de samenleving. Het is noodzakelijk om op zeer korte termijn een aantal verbeteringen door te voeren, die grote knelpunten kunnen wegnemen.
Stand van zaken
In de praktijk bestaan al lange tijd grote zorgen over een kleine groep jeugdigen die tijdens en na de beëindiging van de PIJ-maatregel zeer moeilijk plaatsbaar is. Jaarlijks stromen ongeveer vijftig jeugdigen uit de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) met een voorwaardelijk beëindigde PIJ-maatregel. Vaak zijn zij dan ouder dan achttien jaar. Voor de hele doelgroep geldt dat het vinden van een passende woonplek na uitstroom uit de JJI problematisch is. De jeugdigen met een PIJ-maatregel voor wie het in het bijzonder moeilijk is een vervolgplek te vinden, hebben vaak een complexe combinatie van problematiek. Dit zijn kwetsbare jeugdigen die mogelijk levenslang een combinatie van (intensieve) zorg en beveiliging nodig hebben. Hoewel deze groep relatief klein is, zijn de maatschappelijke risico’s groot wanneer voor hen geen passende vervolgplek wordt gevonden.
Knelpunten
De knelpunten hebben betrekking op de beschikbaarheid en toegankelijkheid van het woon- en hulpaanbod, bekendheid met en de beeldvorming over de doelgroep, het proces van signaleren en verwijzen, en de gezamenlijke verantwoordelijkheid en doorzettingsmacht in het plaatsingsproces. De RSJ is verontrust dat aanbevelingen uit eerdere onderzoeken niet tot opvolging daarvan hebben geleid.
Wat moet er gebeuren
De RSJ vindt dat in 2026 gestart moet worden met de implementatie van de aanbevelingen en dat deze implementatie in 2028 volledig moet zijn afgerond. De aanbevelingen van de RSJ betreffen de volgende maatregelen:
- De landelijke toeleiding naar en financiering van zorg en begeleiding voor jeugdigen met een PIJ-maatregel onder verantwoordelijkheid van de minister van Justitie en Veiligheid.
- Een passend en tijdig hulpaanbod voor deze jeugdigen, zowel binnen als buiten de JJI, in de vorm van kleinschalige, beveiligde, forensische, behandelvoorzieningen, met oog voor maatwerk en – zo nodig – levenslange zorg.
- De vergroting van kennis en expertise over deze doelgroep bij alle betrokken partijen. Dit betreft specialistische forensische kennis, maar ook kennis van juridische kaders op basis waarvan zorg en begeleiding geboden en gefinancierd kan worden.
De RSJ concludeert dat veel knelpunten in de uitvoering van de PIJ-maatregel samenhangen met de manier waarop het stelsel is georganiseerd. In lijn met wat de RSJ in 2015 heeft geadviseerd is het uitgangspunt in dit advies dat kleinschalige voorzieningen voor jeugdigen de voorkeur verdienen. Dit kan detentieschade en mogelijke recidive helpen voorkomen. Bovendien kan het plaatsen van jeugdigen in een kleinschalig behandelvoorziening zorgen voor verlichting op de capaciteitsdruk in de JJI’s.
De RSJ blijft de ontwikkelingen op het terrein van de uitvoering en door- en uitstroom van jeugdigen met een PIJ-maatregel de komende jaren kritisch volgen.
Klik op onderstaande link om naar de adviespagina te gaan.